Zgłoszenia na VIII interdyscyplinarną konferencję naukową z cyklu „A jednak kolej!”. Nie tylko węgiel? Kolejowe przewozy towarowe

Zapraszamy do nadsyłania zgłoszeń na VIII interdyscyplinarną konferencję naukową z cyklu „A jednak kolej!”. Nie tylko węgiel? Kolejowe przewozy towarowe. Konferencja odbędzie się w 14 listopada 2025 r. w siedzibie Instytutu Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej. 

Truizmem będzie stwierdzenie, że kolej powstała dla przewozu towarów – masowych i drobnych, węgla i piwa, mebli i słomy, kontenerów i… bagażu podręcznego. Jednakże w ciągu swojego niemal 200-letniego istnienia zmieniały się uwarunkowania techniczne, społeczne, gospodarcze, kulturowe, prawne, polityczne i militarne – które umożliwiały lub ograniczały wzajemne relacje przewoźnika (kolei) i klienta (wytwórców i handlowców, przedsiębiorców i hurtowników, państwo i prywatne firmy). Postęp techniczny przyniósł konstrukcję i upowszechnienie wagonów specjalistycznych, dedykowanych do przewozu konkretnych gatunków towarów. Pogoń za zyskiem (lub za wspieraniem słabej gospodarki) skłaniał do konstruowania taryf przewozowych – bez znajomości których nie mógł obejść się żaden przedsiębiorca jeszcze na początku XX w. Zresztą, wspomniana cezura czasowa pokazuje jednocześnie zmianę, która zaszła w tym czasie – gdzie kolej straciła swoją pozycję niemal monopolistyczną w przewozie towarów (choć głównie na dalsze odległości) i w warunkach pojawiającego się transportu drogowego musiała stawić czoła nowym potrzebom środowisk gospodarczych. Równie ciekawa pozostaje kwestia odległości przewozu różnych gatunków towarów, skali załadunku na stacjach głównych i bocznych, liniach magistralnych i lokalnych – które we wzajemnej relacji wpływały na ugruntowanie się znaczenia kolei dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Warto także zauważyć, że kolej ułatwiała przewóz towarów także przez granice państw – zarówno w drobnej skali bagażu (nadanego lub podręcznego), jak i masowego przewozu np. ropy naftowej czy rud.

Celem konferencji jest podjęcie interdyscyplinarnego (a więc wykraczającego poza spojrzenie nauk humanistycznych) spojrzenia na przewozy towarowe z wykorzystaniem sieci kolejowej. Szczególnie interesujące (choć poniższy wykaz nie wyczerpuje możliwych zagadnień badawczych) mogą być tematy:

– wielkość i jakość przewozów towarowych (odległości, załadunki, przewożone towary)

– tabor – jego specyfikacja techniczna, rozwój, producenci

– kolejowa infrastruktura związana z przewozem towarów (bocznice, rampy, ładownie, magazyny)

– taryfy kolejowe

– otoczenie prawne (zasady formułowane przez państwa oraz poszczególnych przewoźników), wewnętrzna organizacja kolei sprzyjająca / utrudniająca przewóz towarów

– wpływ polityki gospodarczej na przewozy poszczególnych rodzajów towarów, na skalę przewozów (przypadek transportu węgla górnośląskiego)

– relacje między koleją a nadawcami przesyłek towarów (w tym relacje z organizacjami wpływu, lobbystami, zrzeszeniami itp.) – klient jako petent?

– postrzeganie kolei jako przewoźnika – wybór jedyny, wybór oczywisty, a może wybór „z konieczności”?

Prezentowane zagadnienia nie wyczerpują możliwych tematów.

Organizator konferencji: Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, Stowarzyszenie Humanistyczne Europa, Śląsk, Świat Najmniejszy.

dr Dawid Keller, dr Janusz Mokrosz

Zgłoszenia z propozycją tematu oraz abstraktem (do 1000 znaków) prosimy przesyłać na adres janusz.mokrosz@bs.katowice.pl do 31 sierpnia 2025 r.

ZGŁOSZENIE

Teksty wygłoszonych referatów zostaną opublikowane w punktowanej monografii naukowej.