Szósty numer – Zaranie Śląskie. Seria druga

Rocznik 6 (2020)

ISSN 0044-183X

Pandemia koronawirusa sprowokowała badaczy z Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego do przestudiowania dziejów wielkich chorób nękających Europę, a w szczególności terytorium dzisiejszego województwa śląskiego od epoki średniowiecznej po wiek XX.

Autorzy piszą o czarnej śmierci, która dotarła na terytorium Górnego Śląska i Małopolski Zachodniej już w wiekach średnich, o dżumie w czasie wojny trzydziestoletniej oraz o XIX-wiecznej pladze cholery po obu stronach Brynicy. Najwięcej miejsca poświęcono opisowi epidemii tyfusu plamistego (1847-1848), która zdziesiątkowała mieszkańców rejencji opolskiej. W tym numerze po raz pierwszy publikujemy obszerne fragmenty słynnego raportu z tamtych wydarzeń autorstwa Rudolfa Virchowa (1849) w opracowaniu i przekładzie Ryszarda Kaczmarka.

Opisy przyczyn, przebiegu, metod zwalczania i skutków wszystkich epidemii ukazanych w kontekście ważnych dla całego kontynentu wydarzeń: wojny trzydziestoletniej (1618-1648), powstania listopadowego (1830-1831), Wiosny Ludów (1848), wojny francusko-pruskiej (1870-1871) oraz I wojny światowej (1914-
1918) są istotnym przyczynkiem do obrazu regionu w tamtym czasie.

Szósty numer „Zarania Śląskiego. Seria Druga” jest już dostępny w sprzedaży. Czasopismo można zamówić na stronie Wydawnictwa Naukowego Śląsk.

Spis treści

Krystian Węgrzynek, Wstęp

STUDIA

Jerzy Sperka, Choroby zakaźne i epidemie na Górnym Śląsku i w Zachodniej Małopolsce do początku XVI wieku

Jakub Grudniewski, Dżuma, tyfus i cholera. Epidemie na Górnym Śląsku od wojny trzydziestoletniej do Wiosny Ludów – zarys tematyki

Grażyna Barbara Szewczyk, Epidemia tyfusu na Górnym Śląsku (1847–1848) w relacjach lekarzy

Ryszard Kaczmarek, Zagrożenie epidemiologiczne na Górnym Śląsku i sposoby jego zwalczania przez administrację pruską w latach 1871–1919

Dariusz Nawrot, Epidemie w Zagłębiu Dąbrowskim w XIX i na początku XX wieku

MISCELLANEA

Ryszard Kaczmarek, Górny Śląsk i jego mieszkańcy w opinii pruskiego lekarza Rudolfa Virchowa. Sprawozdanie sporządzone podczas epidemii tyfusu w powiatach pszczyńskim i rybnickim w 1848 roku i zamieszczone w czasopiśmie „Archiv für pathologische Anatomie und Physiologie und für klinische Medicin”

Monika Banach-Kokoszka, Stalag VIII B w Sosnowcu

RECENZJE

Grażyna Barbara Szewczyk, Polacy, Ślązacy i Mazurzy w Zagłębiu Ruhry. O nazwiskach i ich pochodzeniu
Recenzja leksykonu Kazimierza Rymuta i Johannesa Hoffmana

Piotr Skowronek, Ludzie są dobrzy – perypetie sejmowe Gustawa Morcinka Recenzja książki Działalność poselska Gustawa Morcinka, czyli katalog śląskiej biedy

Krzysztof Tracki, „[…] Ginie Polska, padając łupem dwóch mocarstw chciwości” Recenzja książki Henryka Kocója Dyplomaci Prus, Austrii i Rosji wobec Konstytucji 3 maja 1791 roku

Krystian Węgrzynek, Ślązak zbuntowany? Recenzja Pokory Szczepana Twardocha

BIBLIOGRAFIA

Agnieszka Magiera, Małgorzata Czech, Elżbieta Makuch, Piśmiennictwo o Śląsku w wyborze (2018-2019)