Skip to content
  • O Instytucie
    • O nas
    • Rada Naukowa
    • Współpraca
    • Galeria
    • Partnerzy
  • Aktualności
  • Projekty
    • Platforma Edukacji Regionalnej „Eduś”
      • Strona Eduś
    • Encyklopedia Województwa Śląskiego
      • Strona EWoŚ
    • GEOHIST
    • Debaty IBR (strona)
    • Konkurs OWoGŚ
      • Strona OWoGŚ
    • PoznajMY ŚLĄSKIE 1922-1939
      • Konkurs dla nauczycieli/pracowników instytucji kultury i uczniów
  • Publikacje
    • Książki
  • Zaranie Śląskie. Seria druga
    • Bieżący numer
    • Numery archiwalne
    • Przyjmowanie tekstów
    • Jak redagować tekst?
    • Zasady recenzji
    • Etyka publikacji
    • O czasopiśmie
    • Redakcja
    • Rada Redakcyjna
    • Licencja autorska
    • Polityka prywatności
    • Dane do kontaktu
  • Kalendarium
    • Kalendarium (chronologicznie)
    • Kalendarium (miesiące)
      • Styczeń
      • Luty
      • Marzec
      • Kwiecień
      • Maj
      • Czerwiec
      • Lipiec
      • Sierpień
      • Wrzesień
      • Październik
      • Listopad
      • Grudzień
  • Kontakt
  • Kalendarium (chronologicznie)
  • Kalendarium (miesiące)
    • Styczeń
    • Luty
    • Marzec
    • Kwiecień
    • Maj
    • Czerwiec
    • Lipiec
    • Sierpień
    • Wrzesień
    • Październik
    • Listopad
    • Grudzień
Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej w Katowicach
  • O Instytucie
    • O nas
    • Rada Naukowa
    • Współpraca
    • Galeria
    • Partnerzy
  • Aktualności
  • Projekty
    • Platforma Edukacji Regionalnej „Eduś”
      • Strona Eduś
    • Encyklopedia Województwa Śląskiego
      • Strona EWoŚ
    • GEOHIST
    • Debaty IBR (strona)
    • Konkurs OWoGŚ
      • Strona OWoGŚ
    • PoznajMY ŚLĄSKIE 1922-1939
      • Konkurs dla nauczycieli/pracowników instytucji kultury i uczniów
  • Publikacje
    • Książki
  • Zaranie Śląskie. Seria druga
    • Bieżący numer
    • Numery archiwalne
    • Przyjmowanie tekstów
    • Jak redagować tekst?
    • Zasady recenzji
    • Etyka publikacji
    • O czasopiśmie
    • Redakcja
    • Rada Redakcyjna
    • Licencja autorska
    • Polityka prywatności
    • Dane do kontaktu
  • Kalendarium
    • Kalendarium (chronologicznie)
    • Kalendarium (miesiące)
      • Styczeń
      • Luty
      • Marzec
      • Kwiecień
      • Maj
      • Czerwiec
      • Lipiec
      • Sierpień
      • Wrzesień
      • Październik
      • Listopad
      • Grudzień
  • Kontakt
Written by ibr on 3 czerwca 2019

Temat IX edycji OWoGŚ (rok 2019)

Konkurs OWoGŚ

„Powstania i plebiscyt na Górnym Śląsku. Ludzie – miejsca – zdarzenia”

Trzy kolejne lata: 2019-2020 i 2021 to okres refleksji nad ważnymi wydarzeniami, które miały miejsce na Górnym Śląsku przed stu laty. To okazja do przyjrzenia się zdarzeniom oraz miejscom w których się działy i ludziom w nich uczestniczącym. Ten ważny okres w historii doprowadził do powrotu części Górnego Śląska do Polski. Warto, aby uczniowie – uczestnicy dziewiątej edycji OWoGŚ, podejmując badanie terenowe i prace studialne, dostrzegli znaczenie tamtych wydarzeń oraz odkryli ich dziedzictwo. Istnieje ono w opracowaniach naukowych, utworach literackich i dziełach sztuki. Może też w pamięci ludzi starszych. Tkwi także w lokalnych nazwach… Warto aby młodzi ludzi w 2019 roku – ogłoszonym przez Sejm RP Rokiem Powstań Śląskich – przyjrzeli się pokłosiu powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku.

Zapraszamy do udziału w IX edycji naszego Konkursu!

GEOGRAFIA

1. Dziedzictwo powstań śląskich w przestrzeni mojej miejscowości i najbliższej okolicy.

Odszukaj nazwy ulic, placów, cmentarze, pomniki i tablice – miejsca upamiętniające trzy powstania śląskie oraz plebiscyt z 20 marca 1921 roku. Sporządź katalog tych miejsc z ich opisem. Opracuj mapę z lokalizacją wszystkich takich miejsc, znajdujących się w miejscowości Twojego zamieszkania lub miejscowości, w której znajduje się szkoła do której uczęszczasz.

2.  Szlakiem wydarzeń z lat 1919-1921 w moim regionie (propozycja trasy rowerowej lub samochodowej).

Opracuj jednodniową trasę wycieczki po części Górnego Śląsku, na której zaproszona przez Ciebie osoba z innej części Polski lub z zagranicy będzie mogła poznać co najmniej 5 miejsc związanych z powstaniami śląskimi lub plebiscytem. Uzasadnij dlaczego wybrałeś te miejsca. Sporządź dokumentację fotograficzną proponowanych miejsc (obiektów), dołącz szkic całej trasy.

3. Granica z 1922 roku, dzieląca Górny Śląsk na część polską i niemiecką, oraz dzisiejszy obraz dawnego granicznego pasa.*

Jeśli mieszkasz w miejscowości, w pobliżu której przebiegała ustalona w 1922 roku granica polsko-niemiecka – narysuj na współczesnej mapie topograficznej w miarę dokładny przebieg tej granicy w twojej okolicy. Przeprowadź kilka rozmów (wywiadów) z mieszkańcami miejscowości w pobliżu dawnej granicy polsko-niemieckiej. Zbierz, uporządkuj i przeanalizuj informacje o tym, co ludzie pamiętają na ten temat. Przygotuj dokumentację fotograficzną obecnego stanu dawnego pasa granicznego.

* zadanie z wykluczeniem badań ankietowych (!).

HISTORIA

1. Powstańcza historia na podstawie rodzinnych dokumentów i fotografii.

Na podstawie dokumentów i fotografii z archiwum rodzinnego, literatury przedmiotu oraz własnych badań historycznych opowiedz historię uczestnictwa członków rodziny w powstaniach śląskich, jeśli masz takie przykłady w rodzinie.

2. Epizody powstań śląskich w pamięci historycznej mieszkańców miejscowości X.

Przeprowadź rozmowy z mieszkańcami swojej miejscowości na temat tego, co wiedzą o wydarzeniach w czasie powstań śląskich, o zaangażowaniu w powstania i plebiscyt obywateli tej miejscowości oraz o związanych z powstaniami lokalnych miejscach upamiętnień. Poproś o rozmowy przedstawicieli różnych grup wiekowych (pokolenie dziadków, pokolenie rodziców i rówieśników – np. po 4 osoby z każdej grupy wiekowej). Dokonaj analizy tych wypowiedzi z uwzględnieniem ewentualnych różnic w zasobie wiedzy przedstawicieli różnych grup wiekowych. Zapytaj, z jakich źródeł czerpali wiedzę o powstańczych wydarzeniach (z opowieści rodzinnych, filmów i literatury, ze szkoły, z wystaw muzealnych, ze spotkań z powstańcami lub ich potomkami).

3. Reakcja na powstania śląskie poza terenami Górnego Śląska w latach 1919-1921.

Na podstawie materiałów archiwalnych (np. artykułów prasowych) opisz nastroje społeczne wokół powstań śląskich i plebiscytu; zastanów się skąd pochodzili ochotnicy biorący udział w powstaniach, w jakich miejscowościach powstawały obozy dla uczestników powstań, gdzie tworzono komitety wsparcia, organizowano zbiórki funduszy, wiece i manifesty itp.?

LITERATURA

1. Poezja powstań śląskich. Analiza i interpretacja wybranych liryków (np. E. Imiela, J.N. Jaroń, A. Świder).

Wybierz kilka wierszy pisanych w okresie powstań i plebiscytu. Dokonaj ich analizy i interpretacji. Zwróć uwagę na różnorodne konteksty interpretacyjne ( historyczne, polityczne, biograficzne).

2. Powstania w filmach Kazimierza Kutza i jego powieści Piąta świata strona. Analiza porównawcza wybranego wątku.

Obejrzyj “Sól ziemi czarnej” i “Perłę w koronie”. Porównaj wątki występujące w obu filmach (np. losy Erwina Malinioka jako dowódcy oddziału, a później bezrobotnego). LUB: Porównaj losy rodziny Basistów przedstawione w „Soli…” i  książce.

3. Konflikt Wojciech Korfanty – Michał Grażyński w eseju „Przywódcy” Zofii Kossak -Szczuckiej w kontekście historycznym.

Przeczytaj esej pisarki zamieszczony w Nieznanym kraju (wydanie z 1932!). Skonfrontuj jej opis konfliktu i charakterystykę bohaterów z dostępnymi Ci źródłami historycznymi.

SZTUKA I DZIEDZICTWO KULTUROWE

1. Sztuka i potrzeba pamięci. Pomniki powstań śląskich: twórcy, kanon ikonograficzny i symbolika.

Wybierz kilka (przynajmniej 5) przykładów pomników poświęconych powstaniom/powstańcom śląskim, sprawdź w dostępnych źródłach, kto jest ich autorem, wykonaj ich własną dokumentację fotograficzną, przeanalizuj formę pomników i zawartą w nich symbolikę, zwracając przy tym uwagę na czas powstania pomników i dominujący w danym czasie nurt artystyczny.

2. Pieśni powstańcze – tematy literackie i muzyczne. Oryginalne utwory z czasu powstań i piosenki nawiązujące do tego tematu, a powstające po latach, w tym znane z płyty “Pozłacany warkocz”.

Przeanalizuj zbiory śląskich pieśni ludowych (np. opracowania Adolfa Dygacza) oraz nagrania płytowe (także zespołu “Śląsk”), przeanalizuj treści piosenek powstańczych, zastanów się nad wątkami w nich zawartymi. Sprawdź, ile z tych piosenek znają Twoi rówieśnicy, a ile pokolenie Twoich rodziców (lub dziadków i rodziców), zapytaj, skąd je znają (z harcerstwa, ze szkoły, z radia).

3. Historia zawarta w pieśni – rola pieśni powstańczych w budowaniu świadomości historycznej i regionalnej odbiorcy.

Inspiracje pieśniami powstańczymi wpisują się w budowanie pewnej świadomości. Zadaniem będzie udzielenie odpowiedzi na pytanie: Jakie wartości pieśń powstańcza niosła kiedyś, a jaką rolę pełni 100 lat później? Zbadaj i opisz kontekst (historyczny, biograficzny, literacki…) z jakiego wyrastały pieśni pisane 100 lat temu.

INTERDYSCYPLINARNE

1. Życie codzienne na wsi śląskiej, w osiedlu robotniczym lub w mieście w latach powstań śląskich i plebiscytu (wykorzystaj wiedzę o swojej miejscowości).

Zapoznaj się z literaturą dotyczącą tematu życia codziennego na Górnym Śląsku w latach 20. XX wieku. Porozmawiaj z dziadkami i pradziadkami, zapytaj, co pamiętają z opowieści swoich rodziców dotyczących tamtego czasu. Na tej podstawie opisz warunki mieszkaniowe i liczebność ówczesnych rodzin, organizację ich życia codziennego, rytm pracy, podział obowiązków w rodzinie, formy wypoczynku, sposób odżywiania (jakie potrawy gotowano, z jakich produktów, jak nabywanych). Przedstaw swoje refleksje dotyczące zmian w sposobie życia w twojej miejscowości na przestrzeni stu lat.

2. Kazimierz Kutz. Czy twórczość artysty (reżysera i pisarza) znajduje odbiorców w pokoleniu współczesnych licealistów. (Esej)

Zapoznaj się z kilkoma filmami Kazimierza Kutza i książką “Piąta strona świata”. Oceń, jak te dzieła przemawiają do współczesnego młodego odbiorcy, co pozostaje w nich aktualne, a co jest niezrozumiałe. Zapytaj koleżanki i kolegów, czy znają dzieła Kazimierza Kutza. Które z tych dzieł zaproponowałbyś do przedyskutowania w grupie rówieśników, uzasadnij wybór.

3. Ruchy oddziałów powstańczych i wojsk niemieckich oraz ich “potyczki” w Twojej miejscowości i najbliższej okolicy.

Korzystając ze źródeł historycznych i spisanych wspomnień opracuj szkic terenu lub plan sytuacyjny obrazujący ruchy oddziałów powstańczych i wojsk niemieckich i ich “potyczki” w okolicy miejscowości Twojego zamieszkania. Możesz narysować trasy przemarszu, zaznaczyć miejsca stacjonowania, zmierzyć odległości między nimi.



You may also like

Galeria IX finału konkursu OWoGŚ

Wyniki Finału IX edycji Olimpiady

Finał IX edycji OWoGŚ – program

Archiwa

  • marzec 2023
  • luty 2023
  • styczeń 2023
  • grudzień 2022
  • listopad 2022
  • październik 2022
  • czerwiec 2022
  • maj 2022
  • luty 2022
  • grudzień 2021
  • luty 2021
  • listopad 2020
  • październik 2020
  • wrzesień 2020
  • sierpień 2020
  • lipiec 2020
  • marzec 2020
  • luty 2020
  • grudzień 2019
  • listopad 2019
  • październik 2019
  • wrzesień 2019
  • sierpień 2019
  • czerwiec 2019
  • maj 2019
  • kwiecień 2019
  • marzec 2019
  • luty 2019
  • styczeń 2019
  • grudzień 2018
  • październik 2018
  • wrzesień 2018
  • sierpień 2018
  • czerwiec 2018
  • maj 2018
  • kwiecień 2018
  • marzec 2018
  • luty 2018
  • styczeń 2018
  • październik 2017
  • wrzesień 2017
  • lipiec 2017
  • czerwiec 2017
  • maj 2017
  • kwiecień 2017
  • marzec 2017
  • luty 2017
  • listopad 2016
  • październik 2016
  • czerwiec 2016
  • marzec 2016
  • luty 2016
  • styczeń 2016
  • grudzień 2015
  • listopad 2015
  • październik 2015
  • sierpień 2015
  • czerwiec 2015
  • maj 2015
  • marzec 2015
  • luty 2015
  • styczeń 2015
  • grudzień 2014
  • październik 2014
  • wrzesień 2014
  • sierpień 2014
  • maj 2014
  • marzec 2014
  • luty 2014
  • styczeń 2014
  • grudzień 2013
  • listopad 2013
  • październik 2013
  • wrzesień 2013
  • sierpień 2013
  • czerwiec 2013
  • maj 2013
  • kwiecień 2013
  • marzec 2013
  • luty 2013
  • styczeń 2013
  • grudzień 2012
  • listopad 2012
  • październik 2012
  • wrzesień 2012
  • lipiec 2012
  • czerwiec 2012
  • maj 2012
  • kwiecień 2012

Calendar

marzec 2023
P W Ś C P S N
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
« lut    

Kategorie

  • Aktualności
  • Archiwum
  • Archiwum
  • Bieżący numer
  • Eduś
  • Encyklopedia
  • Encyklopedia Województwa Śląskiego
  • Galeria
  • GEOHIST
  • Konkurs OWoGŚ
  • Kontakt
  • Książki
  • Niepodległa 2022
  • Numery archiwalne
  • O Instytucie
  • Platforma Edukacji Regionalnej
  • Projekty
  • Publikacje
  • Rada Naukowa
  • Współpraca
  • Zaranie Śląskie. Seria druga

*Korzystanie z portalu oznacza akceptację naszej polityki prywatności.

Copyright 2023 | Theme by ThemeinProgress | Proudly powered by WordPress