VIII edycja Olimpiady Wiedzy o Górnym Śląsku – literatura I etap i tematy II etapu
Aktualności . Konkurs OWoGŚTemat przewodni VIII edycji OWoGŚ (2018-2019)
Odra. Przyrodnicze, gospodarcze i kulturowe znaczenie rzeki
Śląsk jest krainą nadodrzańską. Metaforycznie można powiedzieć, że rzeka Odra jest jej kręgosłupem, jej osią. Wprawdzie wschodnie skrawki Górnego Śląska “patrzą” ku Wiśle, bo Katowice leżą nad Rawą, czyli w dorzeczu Wisły (ale katowicka Ligota, przez którą płynie Kłodnica, to dorzecze Odry), ziemia pszczyńska opiera się o Wisłę, która jest jej południowo-wschodnią granicą itd., itd. – ale to Odra była przez wieki głównym szlakiem wodnym Śląska. Nad Odrą w średniowieczu rozwinęły się główne miasta Górnego Śląska i zarazem ośrodki ówczesnej władzy, czyli Opole i Racibórz. Stary Cieszyn założono nad Olzą, dopływem głównej śląskiej rzeki. Odra łączyła, rzeką płynęły towary i flisackie tratwy. Nad jej dopływami powstawały kuźnice, młyny, tartaki, ale też ważne klasztory – ośrodki wiedzy oraz upowszechnienia nowych technik gospodarowania. Takimi były średniowieczne klasztory cysterskie w Rudach i Jemielnicy.
Odra otwierała Górny Śląsk na zachód, na wpływy kulturowe płynące z serca Europy, ale także na idące stamtąd zagrożenia o charakterze politycznym. Jednocześnie Odra w swym górnym odcinku, gdzie przecina granicę państw, sprzyjała i sprzyja współżyciu różnych nacji. Mieszkają tam nad nią Polacy, Czesi, Morawianie. Odra – rzeka i kraina nad nią leżąca są pełne tajemnic do odkrycia, opowieści do wysnucia.
Proponujemy zatem młodym badaczom, aby skupili w tej edycji Olimpiady swoją uwagę na obszarze dorzecza Odry – tą jego częścią, która leży w obrębie Górnego Śląska. Górnośląska część dorzecza Odry to, oczywiście, także obszar, po którym płyną dopływy rzeki głównej: Olza, Psina, Ruda, Bierawka, Osobłoga, Kłodnica, Mała Panew czy Stobrawa.
Do pobrania:
Literatura I etap:
1.Lipok-Bierwiaczonek M., Górny Śląsk. O regionie najkrócej.
Uwaga! Na I etapie OWoGS pytania z zakresu historii BĘDĄ OBEJMOWAĆ okres od XVIII do XXI wieku, NIE BĘDĄ OBEJMOWAĆ historii sprzed roku 1700. Pytania I etapu nie będą zatem dotyczyć informacji zawartych w punktach 1 i 2 w rozdziale „Zarys dziejów regionu” w załączonym tekście pt. „Górny Śląsk. O regionie najkrócej”. Sugerujemy jednak, aby przeczytać cały tekst – to pomoże w zrozumieniu procesów dziejowych na Górnym Śląsku.
- Jokiel B., 2005, Walory geograficzno-historyczne wschodniej części Górnego Śląska. SOP, Toruń, s. 5-7, s. 86-93 (treści dotyczące położenia Górnego Śląska i ukształtowania terenu oraz Parku Śląskiego dawniej znanego pod nazwą Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. Jerzego Ziętka)
- Miodek J., 1991, Śląska ojczyzna-polszczyzna, Katowice, s. 21-25 (o germanizmach w gwarze)
- Węgrzynek K., 2016, Literatura po 1989 roku (wprowadzenie oraz podsumowanie). Encyklopedia Województwa Śląskiego EWOŚ, t. 3.